13. 5. ΔΙΑΤΗΡΗΣΗ, ΣΥΝΤΗΡΗΣΗ ΚΑΙ ΚΑΤΑΛΛΗΛΗ ΒΕΛΤΙΩΣΗ ΤΩΝ ΠΡΟΣΤΑΤΕΥΤΙΚΩΝ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΩΝ ΣΤΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΩΝ ΔΑΣΩΝ (ΚΥΡΙΩΣ ΤΟΥ ΕΔΑΦΟΥΣ ΚΑΙ ΤΟΥ ΝΕΡΟΥ)

[grpfc]

Οι προστατευτικές λειτουργίες των δασών, ιδιαίτερα η υδρονομική προστασία που συντελεί στη διατήρηση και προστασία των δασικών εδαφών από τη διάβρωση και στον εμπλουτισμό των υπόγειων υδροφόρων στρωμάτων, τεκμηριώνεται σύμφωνα με τις κείμενες εθνικές νομικές απαιτήσεις. Τα μέτρα που προκύπτουν από αυτήν τη νομοθεσία, θα πρέπει να λαμβάνονται υπόψη κατά το σχεδιασμό της διαχείρισης των προαναφερόμενων δασικών λειτουργιών-υπηρεσιών.

Για τον έλεγχο της αειφορίας των προαναφερθέντων δασικών λειτουργιών θα πρέπει να βρίσκονται στη διάθεση κάθε δασοδιαχειριστή, τα ποσοτικά εκείνα μεγέθη (δείκτες) που θα είναι σε θέση να εκφράσουν δύο κύριες καταστάσεις, α) την τρέχουσα κατάσταση του δάσους (τρέχουσα καταλληλόλητα των συστάδων στη διαμόρφωση των διαφόρων λειτουργιών, μέσω του δυναμικού κάθε λειτουργίας) και β) τις επιδιωκόμενες καταστάσεις/στόχους (βλ. σελ. 14-17).

5.1 ΠΡΟΣΤΑΤΕΥΤΙΚΑ ΔΑΣΗ – ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΤΟΥ ΕΔΑΦΟΥΣ ΑΠΟ ΤΗ ΔΙΑΒΡΩΣΗ
5.1.1 Προϋπόθεση του σχεδιασμού διαχείρισης της προστασίας των δασικών εδαφών, ιδιαίτερα σε ορεινές περιοχές, έναντι της διάβρωσής τους, είναι η συνεχής κάλυψη των εδαφών με βλάστηση από φυσικές ή εγγύτερα στις φυσικές δασικές φυτοκοινωνίες.

5.1.2 Προς αναγνώριση αυτής της λειτουργίας, για την οριοθέτηση και χαρτογράφησή της, προτείνεται η περιγραφή των γεωλογικών συνθηκών, των τύπων εδαφών, των τοπογραφικών συνθηκών (έκθεση και κλίση κλιτύων), της βλάστησης και του κλίματος (ατμοσφαιρικά κατακρημνίσματα, ένταση άνεμου).

5.1.3 Στους θεματικούς δασικούς χάρτες (π.χ. χάρτης χαρτογράφησης δασικών λειτουργιών) προτείνεται να χαρτογραφούνται οι δασικές εκείνες περιοχές με έντονη κλίση πάνω από 25%. Δασικά εδάφη και κυρίως ευπαθή, που η κλίση τους είναι ίση ή πάνω από 20%, θα εξετάζονται για το αν θα πρέπει να χαρακτηριστούν ως δάση για την προστασία του εδάφους από τη διάβρωση.

5.1.4 Στα ως άνω προστατευτικά δάση, απαγορεύονται οι υλοτομίες που διασπούν τη συνοχή των συστάδων και απογυμνώνουν το έδαφος. Στα δάση αυτά, αν είναι σπερμοφυή, επιτρέπεται να πραγματοποιούνται καλλιεργητικές και αναγεννητικές κατά κέντρα αναγέννησης υλοτομίες, ενώ στα πρεμνοφυή, οι δασοκομικοί χειρισμοί κατατείνουν στην αναγωγή τους σε σπερμοφυή με ταυτόχρονη εισαγωγή των ενδεδειγμένων δασοπονικών ειδών.

5.1.5 Συστήνεται η αποφυγή ομήλικων διαχειριζόμενων δασοσυστάδων. Αντίθετα, προτείνεται μια εγγύτερη στη φύση δομή των συστάδων, που στη σύνθεσή τους υπάρχουν βαθύριζα και επιπολαιόριζα δασοπονικά είδη.

5.1.6 Ενδείκνυται να υποστηρίζεται η φυσική αναγέννηση, με διεύρυνση του χρόνου αναγέννησης.

5.1.7 Συστήνεται η αποφυγή οποιασδήποτε μηχανικής πίεσης στα δασικά εδάφη, ιδίως όταν αυτά είναι υγρά (χρήση βαρέων μηχανημάτων, υπερβόσκηση). Σε ευπαθή εδάφη
(αβαθή ή/και αμμώδη), θα πρέπει να λαμβάνεται ιδιαίτερη μέριμνα, σχετικά με τον περιπατητικό τουρισμό και τις χιονοδρομικές δραστηριότητες, όταν πρόκειται να επιτείνουν περαιτέρω το παραπάνω πρόβλημα.

5.1.8 Αποφυγή κατασκευής νέων συστημάτων για εκτεταμένη αποστράγγιση των οργανικών εδαφών (τυρφώνων), αλλά και μη επέκταση των ήδη υπαρχόντων συστημάτων, ώστε να αποφεύγεται η διάβρωση μετά την ξήρανσή από την αποστράγγιση των τυρφώνων. Στην περίπτωση αυτή, η λήψη μέτρων επιτρέπεται μόνο για την αποφυγή επικίνδυνων κατολισθήσεων.

5.2 ΠΡΟΣΤΑΤΕΥΤΙΚΑ ΔΑΣΗ – ΡΥΘΜΙΣΗ ΤΗΣ ΠΟΣΟΤΗΤΑΣ ΚΑΙ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ ΤΩΝ ΥΔΑΤΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ ΣΤΑ ΔΑΣΙΚΑ ΕΔΑΦΗ ΑΠΟ ΤΑ ΑΤΜΟΣΦΑΙΡΙΚΑ ΚΑΤΑΚΡΗΜΝΙΣΜΑΤΑ

5.2.1 Δάσος για την προστασία του νερού ή υδρονομικό δάσος, ορίζεται εκείνο που α) ρυθμίζει τη ροή των επιφανειακών υδάτων (όμβρια ύδατα), β) αποτρέπει τα πλημμυρικά φαινόμενα από επεισόδια μέσου ύψους βροχής (80-150 mm, ανάλογα με τις αποθηκευτικές του ικανότητες), γ) μετριάζει σημαντικά τα προαναφερθέντα φαινόμενα από ακραία επεισόδια βροχοπτώσεων, δ) εμπλουτίζει τους υπόγειους υδροφορείς και ε) επιδρά στην ποιότητα του νερού.

5.2.2 Σε αδιατάραχτα και αειφορικά διαχειριζόμενα δασικά οικοσυστήματα με συνεχή βλάστηση, ένα ποσοστό της βροχής εισέρχεται στο δάσος μέσω της κομοστέγης (διαπερώσα βροχή – throughfall) και εξέρχεται ένα σημαντικό μέρος αυτού με α) τη διαπνοή των δέντρων στην ατμόσφαιρα, υπό μορφή υδρατμών, β) με την επιφανειακή απορροή του εδάφους (ένα πολύ μικρό ποσοστό), γ) με την υπεδάφεια απορροή και δ) τη δείσδυση μέρους αυτού στα υπόγεια νερά. Οι παραπάνω κινήσεις του νερού διαμέσου του εδάφους, μειώνουν σημαντικά την επιφανειακή διάβρωσή του και συνεπώς την αποφυγή παραγωγής φερτών υλών. Τα μέτρα που ακολουθούν, προτείνονται για υποβαθμισμένα ή κατεστραμμένα οικοσυστήματα, για ευδιάβρωτα εδάφη (π.χ. πάνω σε αργιλικό φλύσχη) και για εδάφη με μεγάλες κλίσεις.

5.2.3 Για την αύξηση του βαθμού διηθητικότητας σε αβαθή αργιλώδη δασικά εδάφη, κρίνεται επιτακτική η ανάγκη συνεχούς κάλυψης ή ενίσχυσης της αναγέννησης από κατάλληλα δασοπονικά είδη, κατά προτίμηση αειθαλή, κυρίως σε καταπονημένες, λιγότερο πολύομβρες επιφάνειες, με περιορισμένη δασική κάλυψη.

5.2.4 Στη συγκεκριμένη κατηγορία δασών, απαγορεύονται οι αποψιλωτικές υλοτομίες λόγω της μεγάλης αύξησης της υγρασίας του εδάφους και των συνεπειών της. Για τα σπερμοφυή και πρεμνοφυή δάση, προτείνονται οι ίδιοι δασοκομικοί χειρισμοί, όπως στο Κεφ. 5.1 (Υποκ. 5.1.4).

5.2.5 Στην ίδια κατηγορία δασών, συνιστάται οι αραιώσεις να μην είναι έντονες αλλά τέτοιου χαρακτήρα, ώστε να μη διασπάται η συνοχή των δασοσυστάδων και να μην απογυμνώνεται το έδαφος, με ευνοϊκή ρύθμιση της υποβλάστησης, ιδιαίτερα σε ξηρούς σταθμούς κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού, ώστε να διατηρείται η σχετική υγρασία στο έδαφος.

5.2.6 Επίσης, προτείνεται η διατήρηση κλειστών, καλά διαρθρωμένων, εσωτερικών και εξωτερικών κρασπέδων προς αποφυγή αύξησης της εξάτμισης του νερού, εξαιτίας της μεγάλης ταχύτητας του ανέμου μέσα στις δασοσυστάδες.

[Συντάκτης]

Δημοσιεύσεις