10. 2 ΔΙΑΤΗΡΗΣΗ ΤΗΣ ΥΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΖΩΤΙΚΟΤΗΤΑΣ ΤΟΥ ΔΑΣΙΚΟΥ ΟΙΚΟΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ

[grpfc]

Σε παγκόσμιο επίπεδο, λόγω της μεταβολής του κλίματος και ειδικότερα της αύξησης του όγκου των αερίων του θερμοκηπίου στην ατμόσφαιρα, της αύξησης των θερμοκρασιών, αλλά και του ποσοστού όζοντος στην επιφάνεια του πλανήτη, οι αποθέσεις αζώτου και η οξίνιση των εδαφών, απειλούν άμεσα και έμμεσα την υγεία, την ανάπτυξη και τη δομή των δασών.

Η απόθεση ρύπων στα δασικά οικοσυστήματα, αποφέρει ποικίλες αρνητικές επιδράσεις στη δασική βλάστηση, στα δασικά εδάφη και στους υδάτινους πόρους. Η αειφορική διαχείριση και διατήρηση των δασικών πόρων, καθώς και η αποκατάσταση υποβαθμισμένων, σημαντικώς αραιωμένων ή κατεστραμένων δασικών γαιών με αναδασώσεις από κατάλληλα και με υψηλή προσαρμοστικότητα δασοπονικά είδη, αποτελεί το βασικότερο τρόπο μετριασμού ή/και βελτίωσης της ικανότητας των δασικών οικοσυστημάτων, να προσαρμόζονται στις οποιεσδήποτε αντίξοες συνθήκες επέρχονται.

2.1 ΈΔΑΦΟΣ

2.1.1 Η υγεία και η ζωτικότητα των δασικών οικοσυστημάτων, αποτελούν απαραίτητη προϋπόθεση για την αειφορική διαχείριση των δασών. Η διαχείριση των δασών, θα πρέπει να πραγματοποιείται με τέτοιο τρόπο και σε τέτοιο ρυθμό, ώστε να διατηρείται η παραγωγικότητα-γονιμότητα του εδάφους ή/και να βελτιώνεται. Μέσω των κατάλληλων δασοκομικών χειρισμών, προστατευτικών και καλλιεργητικών, θα πρέπει να δοθεί ιδιαίτερη προσοχή στην ευπάθεια αυτών των οικοσυστημάτων, από τους βιοτικούς και αβιοτικούς κινδύνους που ελοχεύουν.

2.1.1 Κατά τη διαχείριση υποβαθμισμένων συστάδων, όπου η παραγωγική τους ικανότητα είναι πολύ μικρότερη από την εκτιμώμενη παραγωγική ικανότητα του σταθμού, θα πρέπει να εξετάζεται κατά προτεραιότητα η κατά το δυνατόν συντομότερη αναγέννησή τους.

2.1.2 Όπου είναι εφικτό, θα πρέπει να προτιμάται και να υποστηρίζεται η χρήση τέτοιων τεχνικών, που ελαχιστοποιούν την άμεση ή έμμεση καταστροφή των συστάδων και του εδάφους.

2.1.3 Κατά την αξιολόγηση του σταθμού, όταν υπάρχει ο κίνδυνος έλλειψης θρεπτικών στοιχείων π.χ. σε όξινα ή αμμώδη εδάφη ή σε εδάφη φτωχά σε οργανική ουσία θα πρέπει να λαμβάνονται όλα τα κατάλληλα μέτρα για τη διατήρηση της παραγωγικότητας του. Για παράδειγμα, κατά την καλλιέργεια των συστάδων και την αποκομιδή του ξύλου να μην αφαιρούνται από το έδαφος τα υπολείμματα υλοτομιών (φύλλα, βελόνες, κλαδάκια, κλαδιά, κορυφές, καρποί, ρίζες) και σε ένα μεγάλο μέρος ο φλοιός, ώστε όταν αποσυντίθενται να θέτουν πάλι σε κυκλοφορία τα θρεπτικά συστατικά που περιέχονται σε αυτά.

2.1.4 Για την παραγωγή ξύλου, απαιτούνται πολύ μικρότερες ποσότητες θρεπτικών συστατικών συγκριτικά με τη γεωργία. Για το λόγο αυτό και καθαρά από οικονομικής σκοπιάς, δεν προβλέπεται η δυνατότητα αντικατάστασης των θρεπτικών αυτών συστατικών με τεχνητή λίπανση. Σε οποιαδήποτε άλλη έκτακτη περίπτωση, που θα πρέπει να χρησιμοποιηθούν λιπάσματα, αυτά θα πρέπει να ελέγχονται και να είναι πλήρως φιλικά προς το περιβάλλον.

2.1.5 Για την αποφυγή της υποβάθμισης των εδαφών και τη μείωση της παραγωγής, θα πρέπει εκτός από την κατά αειφορικό σχεδιασμό απόληψη ξύλου, να μην απομακρύνεται η υποβλάστηση (πόες, γάστρεις, θάμνοι και βρύα). Συνεπώς, όπου ασκείται βόσκηση, εκθάμνωση, χορτονομή ή απόληψη φυλλάδας, θα πρέπει να έλεγχεται, να καταγράφεται, να παρακολουθείται και να αξιολογείται, ενώ όπου κρίνεται επιτακτικό να αποτρέπεται.

2.1.6 Για το μετριασμό του βαθμού καταπόνησης του εδάφους, θα πρέπει να υποστηρίζεται ή/και να διατηρείται η μείξη των δασοπονικών ειδών μέσα στις συστάδες. Τα διαφορετικά δασοπονικά είδη που συνθέτουν μια συστάδα, δεν έχουν όλα τις ίδιες απαιτήσεις ως προς τα επί μέρους θρεπτικά συστατικά που προσλαμβάνουν από το έδαφος. Από την άλλη πλευρά, εκμεταλλεύονται κατά μήκος και κατά πλάτος, με τα διαφορετικά ριζικά τους συστήματα, διαφορετικούς χώρους κάτω από το έδαφος, με αποτέλεσμα να μην το καταπονούν.

2.1.7 Η υπερβολική απόληψη βιομάζας από τα δάση, μπορεί να προκαλέσει την υποβάθμιση τους και θα πρέπει να αποφεύγεται.

2.2 ΖΗΜΙΕΣ ΣΤΑ ΔΑΣΗ
Η εφαρμογή της αρχής της προφύλαξης αναφέρεται ουσιαστικά στο Άρθρο 24 του Συντάγματος. «Για την διαφύλαξη του (ενν. του φυσικού περιβάλλοντος,) το Κράτος έχει υποχρέωση να παίρνει ιδιαίτερα προληπτικά ή κατασταλτικά μέτρα, στο πλαίσιο της αρχής της αειφορίας».

2.2.1 Αβιοτικοί παράγοντες
2.2.1.1 Οι αβιοτικοί παράγοντες θα πρέπει να ερευνώνται, να καταγράφονται και να παρακολουθούνται, σύμφωνα με τα ανεπτυγμένα κριτήρια και τους δείκτες της αειφορικής δασικής διαχείρισης. Η εγγύτερη στη φύση δασοπονία, μετριάζει τις αρνητικές επιπτώσεις των αβιοτικών παραγόντων (ξηρασία, άνεμοι, καταιγίδες, χιόνι και πυρκαγιές), ιδίως στα οικονομικά δάση, ώστε αυτά να μπορούν συνεχώς να παράγουν αγαθά και υπηρεσίες.

2.2.1.2 Σε περιοχές που βάλλονται από ισχυρούς ανέμους (ανεμόπληκτες), θα πρέπει να αποφεύγεται η δημιουργία ομήλικων, αμιγών συστάδων και να προωθούνται μικτές, πολυόροφες, υποκηπευτές ή κηπευτές συστάδες, από κατάλληλα ενδημικά δασοπονικά είδη, επαρκώς προσαρμοσμένα στο σταθμό.

2.2.1.3 Σε περιοχές με μικρές σε διάρκεια και μεγάλες σε ένταση βροχοπτώσεις, που πέφτουν δηλαδή υπό μορφή καταιγίδων, θα πρέπει να αποφεύγονται οι αποψιλωτικές υλοτομίες, διότι τα νερά απορρέουν επιφανειακά και προκαλούν ισχυρές διαβρώσεις στο έδαφος, ειδικά στις ορεινές περιοχές, με μεγάλες κλίσεις εδάφους. Για την καλύτερη συγκράτηση του εδάφους προτείνονται ενδημικά είδη σε μείξη, επαρκώς προσαρμοσμένα στο σταθμό, αυξάνοντας την αναλογία πλατυφύλλων σε συστάδες κωνοφόρων.
2.2.1.4 Το άναμα φωτιάς μέσα στο δάσος θα πρέπει, εκτός από τους ειδικά διαμορφωμένους χώρους αναψυχής και για αυστηρά ειδικούς λόγους πρόληψης ή έρευνας, να απαγορεύεται.

2.2.2 Βιοτικοί παράγοντες
2.2.2.1 Οι βιοτικοί παράγοντες θα πρέπει, να ερευνώνται, να καταγράφονται και να παρακολουθούνται, σύμφωνα με τα ανεπτυγμένα κριτήρια και τους δείκτες της αειφορικής δασικής διαχείρισης. Η αειφορική διαχείριση των δασών, λειτουργεί κατασταλτικά για την αντιμετώπιση των αρνητικών επιπτώσεων των βιοτικών παραγόντων, όπως φυτοκοινότητα (υποβλάστηση), ζωοκοινότητα, επιβλαβείς μικροοργανισμοί και έντομα, βοσκή, οι οποίοι επηρεάζουν σε σημαντικό βαθμό τη βιώσιμη απόδοση του δάσους.
2.2.2.2 Για την ευνοϊκότερη άμμεση ή έμμεση επίδραση των κατώτερων και των ανώτερων ζώων (πρωτόζωα, σκουλήκια, νηματώδεις, αρθρόποδα, έντομα, μυριάποδα, πουλιά, θηλαστικά), που ασκούν στο δασικό έδαφος και στη δασική βλάστηση, θα πρέπει να προωθείται η μείξη στις συστάδες, ώστε οικολογικά να προσφέρονται ευνοικότερες και μεγαλύτερες σε ποικιλία συνθήκες διατροφής, απ΄ ότι τα αμιγή δάση και κυρίως αυτά που στη συνθεσή τους αποτελούνται από κωνοφόρα είδη.
2.2.2.3 Η διαχείριση των εκάστοτε ενδιαιτημάτων και της άγριας ζωής, καθώς και η διαχείριση του κυνηγιού άγριων θηραμάτων, θα πρέπει να διεξάγονται κατά τέτοιο τρόπο, ώστε να μην τίθεται σε κίνδυνο η διατήρηση του δάσους και οι επιδράσεις του, ενώ παράλληλα να προωθείται η βιοποικιλότητα φυσικώς. Σε περιπτώσεις π.χ. ειδικών καταστάσεων (με διάρκεια) υπερπληθυσμού θηραμάτων και ειδών άγριας πανίδας εν γένει ενδείκνυται η χρήση κυνηγετικών πρακτικών ελέγχου των πληθυσμών (όχι θήρα) για την αντιμετώπιση του φαινομένου. Αντίστοιχη πρόβλεψη πρέπει να υπάρχει και για την αντιμετώπιση εισβλητικών ειδών (αμερικάνικο μινκ, μυοκάστορας και ίσως στο μέλλον άλλων ειδών, π.χ. κογιότ).
2.2.2.4 Σε συστάδες από φωτόφυτα είδη, είναι απαραίτητη η υποστήριξη ή η δημιουργία ενός προστατευτικού υπορόφου (δευτερεύουσας συστάδας) από σκιόφυτα είδη προς αποφυγή της υπερβολικής ανάπτυξης της υποβλάστησης.
2.2.2.5 Σε συστάδες με χορτομανή εδάφη από φωτόφυτα είδη, καθώς και σε άλλες συστάδες από ημισκιόφυτα, προτείνεται η απομάκρυνση της υποβλάστησης με κατάλληλη κατεργασία του εδάφους, με υπό όρους χημική καταπολέμηση ή με ελεγχόμενη βόσκηση.
2.2.2.6 Για το μετριασμό του κινδύνου προσβολής των συστάδων από επιβλαβείς μικροοργανισμούς και έντομα, προτείνεται η κατανομή του κινδύνου σε λιγότερο διαφορετικά ευάλωτα δασοπονικά είδη, που συμμετέχουν σε μείξη και μπορούν μελλοντικά να εξελιχτούν επαρκώς στις ειδικές συνθήκες του εκάστοτε σταθμού. Για την επίτευξη μιας σχετικά καλής ποικιλότητας των δασοπονικών ειδών, καθώς επίσης και μιας ποικιλότητας στη διάρθρωση και τη δομή των μικτών συστάδων, θα πρέπει να επιλέγονται τέτοια δασοπονικά είδη, τα οποία εκτός των άλλων, θα πρέπει να έχουν την ικανότητα να συμβιώνουν και με άλλα προς μείξη δασοπονικά είδη, τα οποία όμως μπορεί να έχουν διαφορετικές μορφές και χαρακτηριστικά αύξησης ή εξέλιξης.
2.2.2.7 Προϋπόθεση για την άσκηση της βόσκησης εντός των βοσκήσιμων γαιών ασκείται στη βάση διαχειριστικού σχεδίου βόσκησης της περιοχής. Με τα διαχειριστικά σχέδια ρυθμίζονται οι όροι χρήσης των εν λόγω εκτάσεων για βόσκηση, σύμφωνα με τις υφιστάμενες και τις προκύπτουσες, συμβατές με τη δασική νομοθεσία και τη βοσκή παράλληλες χρήσεις και τη βοσκοϊκανότητα της κάθε περιοχής και διασφαλίζεται η αειφόρος διαχείριση και απρόσκοπτη αξιοποίηση των βοσκήσιμων γαιών για τις ανάγκες βόσκησης των ποιμνίων. Συμβατές χρήσεις με τη δασική νομοθεσία είναι αυτές που προβλέπονται στο ΣΤ` Κεφάλαιο του Ν. 998/1979 όπως ισχύει, ενώ συμβατές με τη βοσκή είναι οι χρήσεις εκείνες, οι οποίες δεν παρεμποδίζουν την προσβασιμότητα των ποιμνίων και δεν υποβαθμίζουν τη συνολική βοσκοϊκανότητα της βοσκήσιμης γαίας ως ενιαίας οντότητας, όπως αυτή έχει υπολογισθεί στα διαχειριστικά σχέδια βόσκησης.
2.2.2.8 Για τις βοσκήσιμες γαίες που περιλαμβάνονται εντός προστατευόμενων περιοχών, εκτιμάται η βοσκοϊκανότητα και τα μέτρα βελτίωσης, διαχείρισης και οργάνωσης της άσκησης της βόσκησης αποφασίζονται κατά τρόπο, που αποτρέπεται η υποβάθμιση των αντικειμένων προστασίας της περιοχής.
2.2.3 Ανθρωπογενείς παράγοντες
2.2.3.1 Κατά τη διάρκεια της εκτέλεσης των δασοκαλλιεργητικών εργασιών και της λήψης των μέτρων συγκομιδής του ξύλου (ρίψη, διαμόρφωση, μετατόπιση και λοιπές εργασίες), θα πρέπει μέσω ιδιαίτερων χειρισμών, να αποφεύγονται σε μεγάλο βαθμό οι ζημιές στην υπόλοιπη ξυλώδη μάζα, στην αναγέννηση και στο έδαφος.
2.2.3.2 Κατά τη χρήση μηχανοκίνητων μέσων κοπής (αλυσοπρίονα) θα πρέπει να χρησιμοποιούνται για τη λίπανση των πριονοαλυσίδων και την οδηγητική λάμα της αλυσίδας, μόνο βιοαποικοδομήσιμα, υδραυλικά, με συγκολλητικό παράγοντα λιπαντικά για πριονοαλυσίδες. Απαιτούνται αποδεικτικά στοιχεία βιοδιασπασιμότητας των λιπαντικών.
2.2.3.3 Τα βιολογικά, μηχανικά και φυσικά μέτρα στην καλλιέργεια του δάσους, προτιμώνται από τα χημικά, λόγω του μικρότερου οικολογικού κόστους. Όπου είναι εφικτό, θα πρέπει να υποστηρίζεται η αυτορρύθμιση της δομής της δασικής βιοκοινότητας, όπως είναι η ρύθμιση της πυκνότητας με εξιδεικευμένους δασοκομικούς χειρισμούς.
2.2.3.4 Απαγορεύεται η χρήση εξαιρετικά τοξικών φυτοφαρμάκων (π.χ. τύπου 1A και 1B) εκτός εάν δεν υπάρχει άλλη πιθανή εναλλακτική λύση, η οποία όμως, μέσω μελετών και αναλύσεων, θα τεκμηριώνεται από επαρκή στοιχεία. Τα φυτοφάρμακα, όπως οι χλωριωμένοι υδρογονάνθρακες, τα παράγωγα των οποίων παραμένουν βιολογικά ενεργά και συσσωρεύονται στην τροφική αλυσίδα, καθώς και όλα τα φυτοφάρμακα που απαγορεύονται από διεθνείς συμφωνίες, δεν θα χρησιμοποιούνται.
2.2.3.5 Η εξάλειψη του φαινομένου της ανεξέλεγκτης εναπόθεσης μπάζων, αποβλήτων και απορριμμάτων στα δάση, θα πρέπει να ρυθμίζεται βάση της κείμενης εθνικής νομοθεσίας. Οι παραβάτες θα διώκονται ποινικά.
2.2.3.6 Σε προκαθορισμένους χώρους δασικής αναψυχής (κατασκήνωση, πικνίκ, παιδικές χαρές, μονοπάτια περιήγησης, κλπ.), θα πρέπει να λαμβάνεται μέριμνα ώστε να υπάρχουν ειδικά διαμορφωμένοι χώροι, προσαρμοσμένοι στο περιβάλλον, για την εναπόθεση διαφόρων ειδών απορριμμάτων (κάδοι ανακύκλωσης πλαστικών, κάδοι διαφόρων μη ανακυκλώσιμων απορριμμάτων, κάδοι ανακύκλωσης γυαλιού κλπ.).
2.2.3.7 Όλες οι υποδομές και οι εξοπλισμοί για την ασφαλή έκθεση του οικολογικού πλούτου (παρατηρητήρια) και την πληροφόρηση των επισκεπτών για τους κανόνες και τους περιορισμούς – που εκάστοτε ισχύουν – στις δασικές περιοχές και κυρίως στις προστατευόμενες, θα πρέπει να είναι και αυτές φιλικά προσκείμενες προς το φυσικό περιβάλλον που τις φιλοξενούν.

[Συντάκτης]

Δημοσιεύσεις